راهبردهای زیست‌محیطی تهران از مسیر مطالبه‌گری
🖊سوده نجفی، رئیس کمیته سلامت شورای اسلامی شهر تهران
یکی از باارزش‌‌ترین سرمایه‌های کشور منابع طبیعی هستند که در کنار منابع انسانی زمینه و بستر را برای رشد و موفقیت و پیشرفت توسعه یک کشور فراهم می‌کنند. کارشناسان محیط‌زیست انسان را مهم‌ترین عامل تخریب و‌آلودگی‌محیط‌زیست می‌دانند که این برخلاف ادعای انسان خواهان توسعه فرهنگ دوستدار محیط‌زیست است. به‌طور طبیعی شهرهای بزرگ و کلانشهرها که مراکز اساسی توسعه یک کشور‌ند در تمام دنیا دچار مشکلات زیست‌محیطی هستند؛ چراکه در یک مساحت محدود جمعیت بسیار زیادی ساکن می‌شود و این امر در شرایطی است که تامین نیازهای این جمعیت خارج از توان و ظرفیت اکولوژیکی منطقه است و در همین راستا موجب فشار روی منابع زیست‌محیطی ازجمله آب و خاک و هوا و انواع گونه‌های گیاهی و پرندگان می‌شود. در واقع کلانشهرها جزو نقاط حساس کره‌زمین هستند و مستعد شرایط پرریسک زیست‌محیطی به‌شمار می‌آیند. از این‌رو کلانشهر تهران هم از این امر مستثنی نیست و دچار چنین چالش‌هایی است. مهم‌ترین اتفاقی که در اثر تمرکز جمعیت در یک نقطه خاص می‌‌افتد این است که نه‌تنها میزان مصرف از منابع زیست‌محیطی افزایش پیدا می‌کند بلکه منابع زیستی هم به‌صورت هم‌افزا تحت آلودگی قرار می‌گیرد؛ به‌عنوان مثال باغ‌های زیادی که در تهران وجود داشته در طول سال‌ها جای خود را به ساختمان‌های بلندمرتبه داده‌اند و این نشانه‌ای از از بین رفتن منابع زیست‌محیطی شهر است. البته قنوات تهران هم در سنوات گذشته در اثر ساخت‌وساز، حیات طبیعی خود را از دست داده‌اند و این یعنی بستر زیست طبیعی شهر تهران با مشکل مواجه شده است.
هم‌اکنون توجه به آلودگی هوا در شهر تهران به‌عنوان یک مشکل زیست‌محیطی بسیار حائز اهمیت است و مشکلات زیادی را برای شهروندان ایجاد کرده است. بخش عمده آن مربوط به منابع متحرک و ثابت است و البته اخیرا بخشی هم به‌دلیل ریزگرد‌هایی است که از بیرون شهر تهران و بعضا از خارج وارد کشور می‌شود و روزهای زیادی از سال هوای کشور را آلوده می‌کند که البته این مورد باید در سطح ملی و فراملی بررسی شود. اگر بخواهیم نگاهی اجمالی به موضوع مشکلات زیست‌محیطی بزرگ‌ترین پایتخت‌های جهان داشته باشیم، باید عنوان کنم کلانشهر تهران به‌دلیل اینکه همواره تحت‌تأثیر رشد جمعیت بوده است ، ضرورت دارد بسترها و زیرساخت‌های اساسی ازجمله توسعه وسایل حمل‌ونقل عمومی را فراهم کند چراکه ضعف در این بخش هزینه‌های گزافی را به شهرداری تهران تحمیل می‌کند. از طرفی دیگر اگرچه این هزینه‌ها انجام می‌شود اما به‌دلیل تولید روزافزون خودروها در سطح شهر عملا اتفاقی نمی‌افتد و تنها مردم و شهرداری محبور به پرداخت هزینه‌هایی می‌شوند که عامل اصلی آن شرکت‌های خودروسازی هستند؛ از این‌رو برای حل مشکلات شهر تهران نیازمند یک همبستگی و هم‌افزایی بین تمام ارگان‌ها و سازمان‌ها در سطح ملی و شهری در بحث اقتصادی و استاندارد‌سازی هستیم. اصولا شهری می‌تواند خودش را در چارچوب‌های زیست‌محیطی قرار دهد که استانداردهای لازم زیست‌محیطی را رعایت کند و از طرفی اصول شهرسازی و زیرساخت‌های شهری هم باید برای کمک به اداره شهر، بر مبنای توسعه پایدار شهری بیاید. اما متأسفانه امروز بخش قابل‌توجهی از آبی که وارد حوزه شهر تهران می‌شود، به‌دلیل نبود زیرساخت‌های فاضلابی جذب آب‌های زیرزمینی شهر تهران می‌شود؛ درحالی‌که شهر دچار محدودیت منابع آب است و به‌ناچار مجبور به مصرف آب‌های زیرزمینی شده که البته آنها نیز رو به اتمام است. با وجود اقداماتی که وزارت نیرو برای کنترل نیترات موجود در آب زیرزمینی انجام داده، اما نگرانی‌‌هایی در مورد دیگر مواد وجود دارد که هم‌اکنون کمیته سلامت شورای شهر تهران آن را بررسی و رسیدگی می‌کند.
شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، معاینه فنی خودرو، سازمان مدیریت پسماند و اداره کل محیط‌زیست و معاونت خدمات شهری و سازماندهی پارک‌های شهر تهران هم در شهرداری به‌صورت اختصاصی در حوزه محیط‌زیست شهر فعالیت دارند؛ اما این موارد از نظر کمیته سلامت و کمیسیون محیط‌زیست شورای شهر تهران برای رسیدن به شرایط مطلوب و کنترل وضعیت موجود کافی نیست. موضوع مدیریت پسماند نیز یکی دیگر از مواردی است که در کمیته سلامت مورد توجه است. آنچه موجب نگرانی می‌شود موضوع ساماندهی جمع‌آوری‌های غیرمجاز و تفکیک زباله در مبدأ است که باید توسط اپلیکیشن‌های جمع‌آوری پسماند با رویکردهای اقتصادی، فرهنگی و حقوقی اجرایی شود تا به طرح تفکیک زباله در شهر تهران توسط خانوارها سامان دهد؛ چراکه شناخت آلاینده‌های محیط‌زیست و پیدا کردن راهکار مناسب برای مبارزه با آنها و فرهنگسازی جهت حفظ محیط‌زیست، امری ضروری است. همه این موارد نشان می‌دهد شورای شهر تهران با عنوان نهاد سیاستگذار و تصمیم‌گیر، نه‌تنها باید به مسائل درون شهر توجه کند، بلکه باید به‌عنوان نماینده مردم مطالبات آنان را به جد از دستگاه‌های دیگر پیگیری کند. از این‌رو به‌منظور هم‌افزایی و توسعه جهت حل مشکلات در ابعاد بزرگ‌تر برای نخستین‌بار در کمیته سلامت شورای شهر تهران شورای راهبردی بررسی و تصمیم‌گیری با حضور دستگاه‌های مختلف صورت گرفته است. در کارگروه‌های تخصصی کمیته سلامت چنانچه به موضوعاتی برسیم که دارای اولویت باشند توسط شورای راهبردی برای پیگیری از دیگر دستگاه‌ها در سطح ملی مطرح و پیگیری خواهند شد./ همشهری
نظرات