1401/04/05-11:19
یادداشت

'گفتگوهای اجتماع محور' یک گام موثر برای آمايش سرزمین

'گفتگوهای اجتماع محور' یک گام موثر برای آمايش سرزمین

🖋نرگس معدنی پور؛ رئیس کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران

سياستگذاری و برنامه ريزی برای توسعه شهر تهران و ارتقاء‌ كيفيت زندگی در آن،‌ رويكردهای مختلفی دارد كه طيفی از برنامه ريزی متمركز،‌ برنامه ريزی مشاركتی و كاهش تصدی گری را شامل می شود. مديريت شهری تهران، در ادوار مختلف رويكردهای متفاوتی را برای توسعه شهر تهران و ارتقاء و بهبود شاخص های كيفيت زندگی شهروندان و زندگی شهری، دنبال نموده است. سوال اين است كه چه رويكردهايی می توانند به افزايش كارآمدی و اثربخشی برنامه ريزی های كلان در جهت ارتقاء و بهبود شاخص های كيفيت زندگی در مناطق و محلات شهر تهران، كمک كنند؟ پاسخ به اين سوال، سهل و ممتنع است. از اين جهت كه نمی توان با قطعيت گفت كه لزوما بايد از يک روش يا رويكرد استفاده نمود و در عين حال، نبايد فراموش كرد كه درس های گذشته و تجارب مربوط به اجراي رويكردهای مختلف، پيش روی ماست و مي توان از طريق تحلیل آن ها و قضاوت درباره ميزان كارايی و اثربخشی كه به همراه داشته اند،‌ در مورد رويكردهای مناسب و ممكن به جمع بندی رسيد.

بررسی تجارب نشان می دهد كه رويكردهای رايج مديريت شهری تهران در زمينه مديريت و برنامه ريزی كلان فرهنگی اجتماعی، شامل سه دسته می باشد:
1. برنامه ريزی با تمركز بر تكاليف مندرج در اسناد فرادستی و بصورت متمركز توسط واحدهای ستادی شهرداری تهران 
2. برنامه ريزی از طريق نظام كارشناسی و اجرايي مناطق و نواحی شهرداری تهران 
3. برنامه ريزی از طريق مشاركت جامعه محور و همياری های محلی

مي توان گفت كه اكنون، هر سه رويكرد در مديريت شهری تهران، رايج بوده و به كار گرفته می شود كه البته سهم هر يک از اين رويكردها در نظام مديريت و برنامه ريزی شهرداری تهران، متفاوت است. به عنوان مثال، هرچند رويكرد سوم،‌ رو به رشد و گسترش است، اما همچنان رويكردهای اول و دوم، از وزن بيشتری در نظام تصميم گيری و كارشناسی مديريت شهری برخوردار هستند. اين دو رويكرد، اگر چه كوشش می كنند تا نيازهای محلی را نيز لحاظ نمايند، ولی در نهايت، رويكردی تمركزگرا هستند. اين در حالی است كه اگرچه جمعيت شهر تهران، در جغرافيای مشتركی به نام تهران زندگي مي كنند، اما واقع بينانه اين است كه بگوييم، شهر تهران، به اندازه ای رشد و توسعه پيدا كرده است كه هر يک از مناطق، نواحی و محلات آن، از نظر فرهنگی و اجتماعی دارای مسائل متفاوتی هستند.

بنابراين،‌ رويكرد كارآمد و اثربخش در سياستگذاری، مديريت و برنامه ريزی كلان امور فرهنگی و اجتماعی شهر تهران، تنها اين نيست كه مبتنی بر نيازها و اقتضائات مناطق، نواحی و محلات باشد، بلكه علاوه بر توجه به اسناد فرادستی و نيازهای شهروندان، باید مبتنی بر آمايش سرزمين نيز باشد.

چرا آمايش سرزمين؟ براي پاسخ، باید به چند پيش فرض توجه كنيم:
- می دانيم كه هر يک از مناطق، نواحی و محلات، علاوه بر مشابهت های كلان با ديگر نقاط شهر تهران، دارای برخی مسائل متفاوت و مختص به خود در امور فرهنگی و اجتماعی هستند.
- ما می دانيم كه منابع موجود، امكان پرداختن همزمان، كافی و فراگير به تمامی مسائل و دغدغه های كلان امور فرهنگی و اجتماعی را ندارد.
راه حل چيست؟
براي دست يافتن به رويكردی كه به دو پيش فرض بالا توجه داشته باشد،‌ بهتر است ويژگی هایی لحاظ شود:
- مبتنی بر توجه همزمان به منابع مالی، نيروی انسانی، موقعيت مكانی، نيمرخ محلی، نيازهای شهروندان و اولويت های كلان باشد.

وقتي به ويژگي های فوق با دقت توجه كنيم، خواهيم ديد كه مختصات، رويكردی است كه علاوه بر غيرمتمركز بودن، فراتر از شناسايی نيازهای محلی است، لذا اين رويكرد همان آمايش سرزمين در حوزه امور فرهنگی و اجتماعی است. در اين رويكرد، ما بتدريج نقشه راهی خواهيم داشت كه مطابق آن، هر منطقه، ناحيه و محله، برنامه مختص به خود را در حوزه امور فرهنگي و اجتماعی خواهد داشت كه اين برنامه از طريق رويكرد آمايش سرزمين، حاصل شده است و در قالب آن، مختصات دقيقی از مهم ترين شاخص های محلی، احصاء شده است. مزيت مهم اين رويكرد در آن است كه طراحی سياست ها و برنامه های كلان را دقيق تر مي كند و موجب می شود كه در پايان، هر برنامه ای،‌ نه صرفا بر اساس اجرای آن،‌ بلكه در مقايسه با شاخص های محلی،‌ ارزيابی شود.

"گفتگوهای اجتماع محور" كه ما به اختصار آن را «گام» نامیدیم، رویکرد آمایش سرزمین را به عنوان هدف اصلی دنبال می کند. ما در قالب اين برنامه، از طريق نشست های گفتگو محور با اعضای شورای فرهنگی هنری اجتماعی ورزشی منطقه به مختصات آمايش سرزمين در حوزه امور فرهنگی و اجتماعی هر منطقه،‌ دست پيدا مي كنيم. در اين بين، آنچه اهميت دارد اين است كه ما از طريق گفتگو و مفاهمه با شوراهای فرهنگی، هنری، اجتماعی و ورزشی مناطق، بتوانيم به يک چرخش تحولی در نظام برنامه،‌ بودجه و تخصيص منابع در حوزه امور فرهنگی و اجتماعی مديريت شهری تهران، دست پيدا كنيم. بطوری كه بدانيم شاخص هدف يک اولويت در يک منطقه و محله چيست و چگونه بايد به آن دست پيدا كنيم و برای پياده سازی يک سياست يا برنامه، به چه منابعی نياز داريم و چگونه می توانيم اين منابع را تامين كرده و تخصيص بدهيم. بنابراين، برنامه «گام» يكی از اضلاع چرخش های تحولی است که کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران برای ارتقاء كارآمدی و اثربخشی در سياستگذاری و مديريت كلان امور فرهنگی و اجتماعی شهر تهران مدنظر دارد.

نظرات

captcha

اخبار مرتبط